Türkiye’de Uygulanan Ekonomi Politikaları
Coğrafya TR 20 Mayıs 2020
Türkiye'de Uygulanan Ekonomik Politikaların Temel Amacı:
-Doğal ve beşeri kaynakları en iyi şekilde değerlendirebilmek
-İstihdamı arttırmak
-Dengeli gelir dağılımını oluşturmak
-Ekonomik ilişkileri yürüterek istikrarlı kalkınmayı sağlamak
1923-1932 Dönemi
17 şubat 1923 yılında İzmir İiktisat Kongresi toplanmıştır.Cumhuriyetin ilk beş yılında yapılan uygulamalar bu kararlara göre şekillenmiştir.Burada alınan kararlar:
Devletin ekonomiyi özendirici ve düzenleyici olarak etkili olması kararlaştırılmış
Siyasi bağımsızlığın ekonomik bağımsızlıkla güçlendirilmesi hedef alınmıştır
Bu dönemde tarım ve sanayi alanında destekleyici politikalar izlenmiştir.Buna göre;
1925 te aşar vergisi kaldırılmış
Tarımda makineleşmenin sağlanması için teşvikler verilmiş
Ziraat Bankası vasıtasıyla çiftçilere kredi sağlanmıştır
1927 de teşviki sanayi kanunu ve gümrük kanunu çıkarılmıştır
Not: 1929 da çıkan ekonomik bunalım nedeniyle büyük ölçüde devletçilik politikası uygulanmış yerli sanayiyi korumak amacıyla gümrük vergileri konulmuştur.
1932-1950 dönemi
Bu dönemde Karma ekonomik sistem uygulanmıştır
1933 de Sümerbank kurulmuş
Özel sermayenin yetersizliği nedeniyle 1933 ten itibaren devletçilik yoluyla sanayileşme politikasına geçmiştir
Planlı sanayileşme için 1933-37 yılları arasında I. Beş yıllık sanayi planı,1938-1942 yılları arsında ise II. Beş yıllık sanayi planı uygulanmıştır
II. Dünya savaşı nedeniyle bu plan uygulanamamıştır.Çünkü savaş ekonomisi uygulanmış ve yatırımlar daha çok savunma amaçlı kullanılmıştır
Bu amaçla Milli ekonomiyi koruma kanunu çıkarılmıştır
1950-1960 dönemi
Ülkemizde ekonomik kalkınmanın en hızlı yaşandığı dönemdir
Ekonomide devletin etkisi azaltılmıştır
Altyapı çalışmalarına önem verilmiş, önemli kara yolları, sulama, liman, enerji projeleri hayata geçirilmiş
Türkiye adeta bir şantiye görünümü kazanmıştır
Ancak tarımda yaşanan gelişmeler sanayileşmede görülmemiştir. Yeteri kadar önem verilmemiştir
1960’tan sonraki dönem
Ekonomik sosyal ve kültürel kalkınma planlarının uygulanması benimsenmiş buna bağlı olarak 1960 ta devlet Planlama Teşkilatı(DPT) kurulmuştur
Beş Yıllık Kalkınma Planları
1962 de bir yıllığına uygulanan planın gerçekleşmesi üzerine beş yıllık kalkınma planları hazırlanmış ve ilki 1963-67 yılları arasında uygulanmıştır
Günümüze kadar dokuz tane kalkınma planı hazırlanmış en son ise 2007-2013 yıllarını kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
Türkiye planlama yaklaşımının en belirgin özelliği özel kesimi yatırıma teşvik etmesidir.
Devlet imalat sanayisi yatırımlarını azaltmış eldekilerini özelleştirmeye çalışarak altyapı çalışmalarına yönelmiştir
Günümüzde ekonominin dışa açılımı başlamış,bölgesel ve küresel etkilere açık hale gelmiştir