Sıradışı Doğa Olayları Ekstrem Olaylar

Coğrafya TR 21 Mayıs 2020

Herhangi bir doğa olayının aşırı veya sıra dışı ölçülerde gerçekleşmesi olaylarına herhangi bir yerde bu güne kadar hiç görülmeyen veya nadir görülen olaylara ekstrem olay adı verilir. Ekstrem olayların doğal ve beşeri süreçlerin işleyişine etkisi büyüktür.

HİDROLOJİK KARAKTERLİ EKSTREM OLAYLAR

Aşırı Yağışlar;

• Bir bölgede ortaya çıkan yağışın beklenenden daha fazla artması anlamına gelmektedir.
• Aşırı yağışlar yeryüzünün bazı kesimlerinde etkisini sürdürmektedir. Örneğin Musonlar Asyası olarak bilinen Güney Asya kıyılarındaki bir ülke olan Bangladeş her yıl oluşan aşırı yağışlar nedeniyle zor günler yaşamaktadır. Aynı durum Musonlar Asyası ülkelerinin bir çoğunda yaşanabilmektedir (Çin, Hindistan gibi)

Bu durum doğal ve beşer süreçler içerisinde şu olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir;

1. Ani su baskınları
2. Taşkınların sayısında artış
3. Toprak kayması ve heyelan gibi kütle hareketleri
4. Su erozyonunun oluşması ve şiddetindeki artış
5. Beşeri faaliyetlerin kısıtlanması
6. Sel ve taşkın gibi doğal afetlere oluşum nedeniyle zorunlu göçlerde artış
7. Canlı yaşamının olumsuz etkilenmesi
8. Salgın hastalıklarda artış

Kuraklık;

• Yağışların kaydedilen normal seviyenin altına düşmesi, sıcaklıkların artışı ile buharlamanın şiddetlenmesi gibi durumlar sonucu arazi ve su kaynaklarının bu durumdan olumsuz etkilenmesi ve hidrolojik dengede bozulmanın meydana gelmesi kuraklık olarak adlandırılır.
• Kuraklık olayının gerçekleşmesinde doğal faktörlerin yanında beşeri faktörlerinde etkisi büyüktür.
• Bilinçsiz ve aşırı su kullanımı, fosil yakıtların kullanılması gibi pek çok olumsuz faaliyetler sonucu küresel ısınma, sera etkisi gibi çevre sorunlarının artışı, orman tahribi gibi pek çok beşeri faaliyet kuraklığı tetikleyebilir.
• Kuraklık en yavaş gelişen ve etkisini en uzun süre hissettiren ayrıca tahmini zor olan bir ekstrem olaydır.
• Günümüzde başta Afrika kıtası ülkelerinin büyük bir bölümü olmak üzere dünya üzerindeki birçok alan bu tehlike ile karşı karşıyadır.

Bir bölgede etkili olabilecek uzun süreli kuraklığın ortaya çıkaracağı olası durumlar şöyle sıralanabilir;

1. Tarımsal üretimde azalma
2. Tarım ürünü çeşidinde azalma
3. Verimli toprakların erozyon nedeniyle kaybı
4. Biyoçeşitlilikte azalma
5. Ekosistemlerde bozulma
6. Bitkilerin fotosentezinde yavaşlama
7. Su kaynaklarında azalma
8. Orman ve otlak alanlarının yok olması
9. Hidroelektrik enerjisi üretiminde azalma
10. Su problemi nedeniyle dünya üzerinde sıcak çatışma bölgelerinin belirmesi
11. İnsan yaşamının zorlaşması (açlık, kıtlık, salgın hastalık vs.)
12. Göç
13. Su ekosistemlerinde bozulma (balık türlerinin yok olması gibi)
14. Yangınlarda artma

Not:

Küresel ısınmanın hem kuraklığa yönünde hem de aşırı yağışlara neden olması ayrı bir sorundur. Küresel ısınmanın sonucu olarak deniz ve okyanuslardan buharlasan su miktarlarında önemli derece artmalar görülecektir bunun sonucu olarak yeryüzüne daha nemli bir hava hakim olacaktır ve bu nemli hava sonucu yağışlarda da artma gözlenecektir. Suyun buharlaşması sonucu ise sert rüzgârların artması ve bu artışlar suyun topraktan daha hızlı buharlaşmasına neden olacaktır. Buda bazı bölgelerin kuraklaşmasına neden olacaktır.

Bunu Paylaşabilirsiniz.