Coğrafya nedir?
Coğrafya TR 19 Mayıs 2020
Coğrafya, yeryüzünü ve onun farklı karakterdeki bölgelerini, insanların yaşam alanı olarak inceleyen ve tanıtan bilimdir.
(Prof. Dr. SIRRI ERİNÇ)
Coğrafya, dünyanın doğal özelliklerini ve doğal ortamla insan arasındaki ilişkileri inceleyen bilimdir.
( Prof. Dr. İBRAHİM ATALAY)
Coğrafya, bütün çeşitlilikleriyle yeryüzüne bağlı olayları tanıtan, bunları açıklayan bilimdir.
( Prof. Dr. REŞAT İZBIRAK)
Coğrafya, yeryüzünde yaşamakta olan insanı etkileyen olayları nedensellik, dağılış, ilgi-bağlılık prensiplerine göre inceleyen bilimdir.
( Prof. Dr. CEMALETTİN ŞAHİN
Coğrafya, kökleri ile komşu bilimlerden ham maddesini alan, yapraklarında fotosentez yolu ile<>i imal eden bir organizmadır.
( Prof. Dr. NECDET TUNÇBİLEK)
Coğrafyanın Konusu: Birbirinden doğal, beşeri ve ekonomik bakımdan farklı alanlara sahip yeryüzüdür.
Coğrafyanın Amacı: Yeryüzündeki birbirinden farklı alanları tanıtmak ve insana yaşam alanı olarak sunmaktır.
Coğrafya ilgilendiği konuları belli ilkeler doğrultusunda araştırır ve bir sonuca varır.
İlkeleri:
a) Varoluş ilkesi
b) Nedensellik ilkesi
c) Dağılış ilkesi
d) Kıyaslama ilkesi
Coğrafyanın Bölümleri:
Coğrafya araştırma alanına giren konuları alt bölümlerde inceleyerek bir sonuca varır.
A. Genel Coğrafya
B. Yerel Coğrafya diye iki bölüme ayrılır.
1. Matematik Coğrafya: Dünya’nın şeklini, boyutlarını (paralel, meridyen, enlem, boylam) hareketlerini, bunların doğurduğu sonuçları ve çevreye olan etkilerini inceler. Ayrıca Kartoğrafya (Harita Bilgisi) de matematik coğrafyanın içerisinde incelenir.
2. Fiziki Coğrafya: Doğal olayların oluş ve dağılışları ile bunların çevreye olan etkilerini inceler.
Bölümleri:
a) Klimatoloji (İklim Bilgisi): İklimlerin oluşmasına etki eden faktörleri, iklim elemanlarını, iklimin çevreye olan etkilerini, dünyada nerelerde görüldüklerini ve doğurduğu sonuçları inceler.
b) Jeomorfoloji: Yeryüzü şekillerinin (dağ, vadi, ova gibi) oluşlarını, dağılışlarını ve çevreye olan etkilerini inceler.
c) Biyocoğrafya: Canlı coğrafyasıdır. Bitkiler ve hayvanlar âleminin hangi iklim şartlarına uyum sağladıklarını ve dağılışlarını inceler.
d) Hidrocoğrafya: Sular coğrafyasıdır. Okyanusların, denizlerin, göllerin, akarsuların, yer altı sularının özelliklerini, çevreye olan etkilerini ve dağılışlarını inceler.
3. Beşeri ve Ekonomik Coğrafya: İnsan coğrafyasıdır. Konusunu iki başlıkta inceler.
a) İnsan Coğrafyası: İnsanın, ırk, dil, din, etnik özellik, kültür ve sosyolojik yapısını inceler.
b) Ekonomik Coğrafya: İnsan varlığını sürdürmek için yer altı ve yer üstü kaynaklarından yararlanarak kendisine ekonomik bir yapı sağlar. Bu ekonomik yapı, sanayi, tarım, ticaret, ulaşım, turizm, madencilik, hayvancılık gibi konu başlıklarına ayrılabilir. Bunların dağılışlarını, etkilerini inceler.
B. Yerel (Ülkeler) Coğrafya: Genel coğrafyanın bütün konularını bir ülke veya bir bölgede ayrıntılı olarak inceler. Örneğin, Türkiye’de iklim, yeryüzü şekilleri, tarım, hayvancılık, endüstri gibi konuların tümü ele alınır.
Coğrafyaya Yardımcı Başlıca Bilim Dalları:
Jeoloji: Yerin yaşını ve yer kabuğunun özelliklerini inceler.
Astronomi: Gök cisimlerini inceler.
Jeofizik: Dünyanın içyapısını inceler.
Hidroloji: Yer altı ve yer üstü sularını inceler.
Meteoroloji: Kısa süreli atmosfer olaylarını inceler.
Kartoğrafya: Harita bilimi.
Zooloji: Hayvanların yeryüzündeki dağılışını inceler.
Botanik: Bitkilerin yapısını ve yeryüzündeki dağılışını inceler.
Etnoloji: İnsan ırklarını ve milletleri inceler.
Sosyoloji: Toplumların özelliklerini inceler.
Tarih: Milletlerin geçmişini inceler.